قال امیرالمؤمنین (علیهالسلام): ﴿فرض الله الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق﴾ «خداوند روزه را جهت امتحان برای اخلاص بندگان واجب فرمود». (۱) در نوشتار قبل گفتیم قیمت هر عبادتی به خلوص شخص عبادتکننده است و ارزش هر مؤمنی را میزان خلوص او معلوم میکند. در اینجا به بررسی عبادتی میپردازیم که میتواند اوج اخلاص را به نمایش بگذارد و به فرمایش امیرالمؤمنین (علیهالسلام) یکی از حکمتهای واجب شدن این عبادت از طرف خداوند امتحان اخلاص بندگان است. بله روزه همان عبادت است. اکثراً عبادات دین طوری هستند که در بیرون جلوه دارند. تصور کنید کسی را که نماز میخواند یا کسی که حج میرود یا زکات و خمس پرداخت میکند همه اینها جای خودنمایی و ریا دارند و شیطان در کمین نشسته تا خلوص مؤمن را بدزدد. اما روزه عبادتی درونی است. فرض کنید چهار ساعت مانده به افطار از محل کار یا مدرسه و دانشگاه وارد خانه میشوید. هیچکس در خانه نیست. درب یخچال را باز میکنید. صحنهای پر از خوراکیهای خوشمزه چشمتان را پر میکند. میتوانید بنشینید و یک دل سیر از هر خوراکی که دوست دارید بخورید و بعد درب یخچال را ببندید و بروید تا افطار یک دل سیر بخوابید و بعد در وقت اذان یک افطاری مفصل هم بخورید. هیچکسی هم متوجه نخواهد شد.چه کسی و چه نیرویی اجازه این کار را به شما نمیدهد؟ آیا او کسی جز خداست؟ بعد سر افطار میگویید؛ «اللهم لک صمت». خدا فقط و فقط به خاطر تو روزه گرفتم. چون میتوانستم روزهام را بشکنم و هیچکس هم خبردار نمیشد اما فقط به خاطر تو روزه گرفتم. امام صادق (علیهالسلام) در اینجا میفرمایند: ﴿لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ فَرْحَةٌ عِنْدَ إِفْطَارِهِ وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ﴾: براى روزهدار دو خوشحالى است: يك خوشحالى به هنگام افطار و خوشحالى ديگر به هنگام ملاقات پروردگارش(۲). خدا هم چه قدر زیبا جواب میدهد. در حدیث داریم خدا میفرماید: روزه برای خود خود من است و من خودم جواب و جزای روزهدار را میدهم. (3) بله در دستگاه خدا کار خالص را خوب و حسابی میخرند. روزههاتون قبول بندههای مخلص خدا.
۱. تفسیرنورالثقلین ج ۴ ص ۱۹۰ ۲. کلینی ، اصول کافی ج ۳ ص۱۶۲ ۳. وسایل الشیعه ج ۷ص ۲۹۴، ح ۱۵ و ۱۶.