سؤال
اگر فرد روزه دار مجبور به استفاده از قطره های چشمی و گوش باشد روزه اش باطل می شود؟
پاسخ
نکته کلی آن است که باید بررسی کرد که با استفاده از این نوع قطرهها عنوان «خوردن و آشامیدن» -که باطل کننده روزه است- تحقق یافته است یا خیر؟
آنچه از فتاوای مراجع بزرگوار تقلید به دست میآید این است که استفاده از قطرههایی که در چشم و گوش استفاده می شود، اشکالی ندارد و عنوان «آشامیدن» صدق نمی‌کند. البته در صورتی که مزه آن به حلق برسد کراهت دارد اما چون عمل آشامیدن نیست روزه را باطل نمی‌کند.
درباره قطره هایی که داخل بینی ریخته میشود، اگر به حلق نرسد اشکالی برای روزه ندارد. اما اگر این قطره وارد حلق شود و فرد روزه دار قصد رساندن قطره را به حلق داشته باشد(نه اینکه به صورت ناخواسته وارد فضای حلق شود)، در این صورت عنوان «آشامیدن» صادق بوده و روزه را باطل می‌کند.
- مقام معظم رهبری: استفاده از قطرۀ چشم و گوش، هنگام روزه اشکال ندارد، حتی اگر مزه آن در حلق احساس شود.(1)
- آیت الله العظمی مکارم شیرازی: استفاده از قطره چشمی در حال روزه اشکال ندارد. اما اگر مزه آن به حلق برسد کراهت دارد ولی روزه را باطل نمی کند.(2)
- مرحوم آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: چند چيز براي روزهدار مكروه است و از آن جمله است: دوا ريختن به چشم و سرمه‌كشيدن در صورتي كه مزه يا بوي آن به حلق برسد؛ انجام‌دادن هر كاري كه مانند خون‌گرفتن و حمام‌رفتن باعث ضعف ميشود؛ انفيه‌كشيدن[یعنی دارویی در بینی ریخته شود و بینی خود را بکشد] اگر نداند كه به حلق ميرسد، و اگر بداند به حلق ميرسد، جايز نيست؛… . (3)
- آیت الله العظمی سیستانی: ریختن دارو در چشم و گوش، روزه را باطل نمی‌كند، هرچند مزه آن به گلو برسد و امّا اگر دارو را در بینی بریزد، چنانچه نداند به حلق می‌رسد یا نه و قصد رساندن آن به حلق را هم نداشته باشد، روزه را باطل نمی‌كند، ولی اگر فرد آب یا چیز دیگر را از طریق بینی وارد حلق و مری نماید، آشامیدن صدق نموده و روزه را باطل می‌کند.(4)
چند مورد برای روزه دار مكروه مي‌باشد و از آن جمله است: … دارو در بینی ریختن، اگر نداند كه به حلق‌می‌رسد و اگر بداند به حلق می‌رسد، جایز نیست.(5)
دارو در چشم و گوش ریختن، روزه را باطل نمی‌کند، اگرچه مزه آن به گلو برسد. و اگر در بینی بریزد اگر به حلق نیز نرسد روزه را باطل نمی‌کند.(6)
- استفتاء از دفتر مقام معظم رهبری.
- آیت الله مکارم، توضیح المسائل ، م1398.
- رساله توضيح المسائل آيت الله صافي گلپايگاني، م1666.
- رساله توضيح المسائل آيت الله سيستاني ، م1959.
- همان، م2032.
- همان، 1555.