امیرالمومنین علی(علیه السلام) بزرگ ترین حسرت در قیامت

﴿أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَى مَا فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ وَإِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ ﴾
تا مبادا آنکه کسی بگوید: دریغ و افسوس بر اهمال کاری و تقصیری که درباره خدا کردم، و بی تردید [نسبت به احکام الهی و آیات ربّانی] از مسخره کنندگان بودم.
یکی از نام هایی که برای قیامت در قرآن به کار رفته است" یوم الحسرت" است.(1) واژه ی حسرت از ماده ی" حسر" به معنای کشف شدن و آشکار گشتن است.(2) برای همین، چون در قیامت، حقیقت تمام آن چه که در دنیا وجود داشته است، کشف و آشکار می شود، موجب پشیمانی و ندامت تمامی انسان ها خواهد شد. بر این اساس در قیامت، حسرت دیگر مخصوص گنهکاران نخواهد بود و نیکوکاران هم که با باطن و حقیقت اعمال خویش مواجه می شوند، حسرت خواهند خورد که ای کاش عمل حسنه ی بیش تری را با خود به آن سرا می آوردند.(3)
بر اساس آیه ی ۵۶ سوره ی مبارکه زمر، یکی از حسرت هایی که در قیامت گریبان انسان را خواهد گرفت، حسرتی است که به دلیل کوتاهی در مورد "جنب الله" انجام داده است. حال سوال اینجاست که مقصود از"جنب الله" چیست که کوتاهی در مورد آن، اینقدر حسرت را برای انسان به دنبال خواهد داشت. برای فهمیدن این موضوع، سراغ روایات اهل بیت(علیهم السلام) که مفسران حقیقی قرآن هستند، می رویم.
روایت اول) امیرالمومنین علیه السلام فرمود:أَنَا جَنْبُ اللَّهِ وَ أَنَا حَسْرَهْ النَّاسِ یَوْمَ الْقِیَامَهْ من جنب خدایم و من مایه‌ی افسوس مردمان در روز قیامتم.(4)
روایت دوم) امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه، فرمود: معنای آن این است که چیزی به خدا نزدیک‌تر از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیست و چیزی به پیامبر (صلی الله علیه و آله) نزدیک‌تر از وصیّش نیست پس او در قرب و نزدیکی مانند جنب [و پهلو] است؛ خداوند در این آیه بیان می‌کند: أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ یعنی در ولایت اولیای خدا.(5)
روایت سوم) امام سجاد (علیه السلام) فرمود: جَنْبِ اللهِ علی (علیه السلام) است و او در روز قیامت حجّت خدا بر مخلوقات است. وقتی روز قیامت فرا رسد، خداوند به نگهبانان دوزخ دستور می‌دهد که کلیدهای دوزخ را به علی (علیه السلام) بدهند تا او هرکه را می‌خواهد وارد آن کند و هرکه را می‌خواهد، نجات بدهد.(6)
روایت چهارم) از امام کاظم (علیه السلام) روایت شده که ایشان فرمود: «جَنب خدا، امیرمؤمنان (علیه السلام) و پس از او اوصیاء او در جایگاه والایشان هستند تا اینکه به آخرین نفر از ایشان پایان یابد».(7)
روایت پنجم) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خطاب به ابوذر فرمود: ای ابوذر ! انکارکننده‌ی حقّ علی (علیه السلام) و ولایت او در روز قیامت به صورت کر و لال و کور آورده می‌شود، در تاریکی روز قیامت، روی زمین کشیده می‌شود درحالی‌که ندا سر می‌دهد: یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ گردن‌بندی از آتش در گردنش انداخته می‌شود و آن گردن‌بند سیصد شعبه (شاخه) دارد که بر روی هر شاخه‌ی آن شیطانی است که آب دهان روی صورتش می‌اندازد و او را از درون قبرش به آتش می‌اندازند.(8)
بنابراین تمامی ما در مورد وجود مبارک امیرالمومنین(علیه السلام) و فرزندان مطهر ایشان، حسرت خواهیم خورد. محبان و پیروان علی (علیه السلام) حسرت می خوردند که ای کاش بیش تر در امر ولایت و محبت او تلاش می کردند و در قیامت به مراتب بالاتری می رسیدند. دشمنان او نیز حسرت می خوردند که ای کاش بغض او را نداشتند تا اینگونه گرفتار آتش جهنم نشوند.
(1)مریم/39
(2)مفردات راغب، ص 235
(3) مجمع البیان، ج6، ص 795
(4) تأویل الآیات الظاهرة، ص۵۰۹
(5) بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۰۲
(6) تفسیر فرات کوفی، ص 366
(7)کافی، ج1، ص 145
(8) الصراط المستقیم، ج۳، ص۵۸