بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
اَلحَمدُ لِلهِ رَبِّ العالَمینَ وَ الصَّلاةُ وَ السَّلامُ عَلی خَیرِ خَلقِه مُحَمَّدٍ وَ عَلی عِترَتِهِ الطّاهِرینَ وَ اللَّعنُ الدائِمُ عَلی اَعدائِهِم اَجمَعینَ مِنَ الآنَ إلی لِقاءِ یَومِ الدّینِ آمِینَ یا رَبَّ العالَمینَ
گفتیم در باب اصولی که موجب افزایش روزی میشود، یک سلسله عوامل، عبادی هستند. گفتیم یکی از آن عوامل، نماز است. پیامبر میفرماید: «مَنْ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ إِذَا دَخَلَ إِلَى رَحْلِهِ نَفَى اللهُ تَعَالَى عَنْهُ الْفَقْرَ وَ كَتَبَهُ فِي الْأَوَّابِينَ» یعنی: هر کس هنگام ورود به خانه دو رکعت نماز بخواند، خداوند فقر را از او برطرف میکند و او را در زمره اوّابها مینویسد. اوّاب، صفت انبیاست. خداوند در سه آیه از سوره مبارکه ص از این واژه استفاده کرده است:
1. در آیه 17 میفرماید: ﴿وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ﴾.
2. در آیه 30 میفرماید: ﴿وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ﴾.
3. در آیه 44 وقتی میخواهد راجع به ایوب صحبت میکند، میفرماید: ﴿إِنَّا وَجَدْناهُ صابِراً نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ﴾.
اوّاب یعنی کسی که به خدا توجه بسیار دارد. هر کس طوری زندگی کند که به غیر خدا توجهی نداشته باشد و فقط او را یاد کند، اوّاب است. راه ورود به این صفت، نماز است.
از رسول گرامی نقل شده است: «إِذَا رَأَيْتَ فِي مَعَاشِكَ ضِيقاً وَ فِي أَمْرِكَ الْتِيَاثاً فَأَنْزِلْ حَاجَتَكَ بِاللهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَدَعْ صَلَاةَ الِاسْتِغْفَارِ» یعنی: هر وقت دیدی زندگی و درآمد تو تنگ شد و در کارهایت گرفتاری دیدی حاجتت را به خدا بگو و نماز استغفار را فراموش نکن. دنبال دعانویس و صاحبنفس نرو. دنبال خود خدا باش.
این حدیث را از کتاب شریف تنبیه الخواطر نقل میکنم. خود حدیث تمام شد. نویسنده کتاب توضیح میدهد که این نماز چیست: «وَ هِيَ رَكْعَتَانِ تَفْتَتِحُ الصَّلَاةَ وَ تَقْرَأُ الْحَمْدَ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ مَرَّةً وَاحِدَةً فِي كُلِّ رَكْعَةٍ ثُمَّ تَقُولُ بَعْدَ الْقِرَاءَةِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ خَمْسَ عَشْرَةَ مَرَّةً ثُمَّ تَرْكَعُ فَتَقُولُهَا عَشْراً عَلَى هَيْئَةِ صَلَاةِ جَعْفَرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ يُصْلِحُ اللهُ لَكَ شَأْنَكَ كُلَّهُ» یعنی: این نماز دو رکعت است. با تکبیرة الإحرام شروع میشود. سپس سوره مبارکه حمد است و سپس یک بار سوره قدر. یعنی در هر دو رکعت یک بار سوره قدر خوانده میشود. بعد از قرائت سوره مبارکه پانزده مرتبه میگویید استغفر الله. سپس به رکوع میروید و ذکر رکوع را ده بار میگویید مانند نماز جعفر طیار. یعنی رکوع و سجدهاش مانند همان نماز است.
آخرین حدیثی که در باب نماز میخوانم این حدیث است: «لَا تَتْرُكُوا رَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ؛ فَإِنَّهَا مَجْلَبَةٌ لِلرِّزْقِ» یعنی: نماز وتیره را فراموش نکنید. وتیره همان دو رکعت نمازی است که بعد نماز عشاء خوانده می-شود. این دو رکعت در جلب روزی، مؤثر است. منتها باید به خدا اعتماد کرد، نه اینکه خدا را امتحان کنیم. مادامی که یقین نداشته باشیم اتفاقی نمیافتد. قرص استامینوفن سردرد را خوب میکند، ولی وقتی انسان از درون به یک بیماری دیگری مبتلا باشد صد استامینوفن دیگر هم که بخورید خوب نمیشوید. این دو رکعت، روزی را جلب میکند ولی اگر انسان دچار شک باشد، هرگز اثر نمیکند. وقتی انسان از درون دچار استهزاء دین باشد، هرگز اثر نمیکند.
یکی دیگر از عواملی که موجب جلب روزی میشود نماز شب است. حضرت رسول گرامی فرمودهاند: «إِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الْكَذِبَةَ فَيُحْرَمُ بِهَا بِهَا صَلَاةَ اللَّيْلِ فَإِذَا حُرِمَ صَلَاةَ اللَّيْلِ حُرِمَ الرِّزْقَ» یعنی: گاهی اوقات انسان یک دروغ میگوید و از نماز شب محروم میشود. وقتی از نماز شب محروم شد اولین اثرش این است که از روزی محروم میشود.
ممکن است در اعماق وجودتان این سؤال مطرح شود که ما کسانی را میشناسیم که نه آن دو رکعت نماز را میخوانند و نه ذکر میگویند و نه استغفار میکنند و نه نماز شب میخوانند. در عین حال سوپر میلیاردر هم هستند. پاسخش این است آدم سالم دکتر نمیرود. مسئولیت کسی که داراست یک چیز دیگری است. آن کسی که ندارد باید این کار را انجام بدهد.
یکی از اموری که باعث زیادی رزق میشود قرائت قرآن است. پیغمبر فرموده است: «اجْعَلُوا فِي بُيُوتِكُم مِنْ صَلَاتِكُم» یعنی: برخی نمازهایتان را در خانههایتان بخوانید. همه نمازها را در مسجد نخوانید. دو رکعتش را در خانه بخوانید که زن و بچه ببینند شما مسلمان هستی تا تأثیر تأدیبی بگیرند. وقتی فرزند انسان ببیند که کارد به استخوان پدر و مادر رسید و آنها نماز خواندند، او هم مشکلاتش را با نماز حل می-کند، نه با مواد مخدر. وقتی ببیند که پدرش میگوید برای رفع گرفتاری، یک زیارت حضرت رضا بروم، در ذهن او هم میماند که هر وقت گرفتار شد به حرم حضرت رضا برود. به فرزندانتان یاد بدهید ولی با عمل کردن. پیامبر میفرماید: بخشی از نمازهایتان را در خانههایتان بخوانید و آنها را با قرآن آباد کنید. بعد میفرماید: «فَإِنَّ أَفقَرَ البُیُوتِ بَیتٌ لَا یُقرَأُ فِیهِ کِتَابُ اللهِ» یعنی: فقیرترین خانهها آن خانهای است که در آن، قرآن خوانده نمیشود.
در حدیث دیگری آمده است: «أَکثِرُوا مِن قِرَائَةِ القُرآنِ فِی بُیُوتِکُم فَإِنَّ البَیتَ الَّذِی لَا یُقرَأُ فِیهِ القُرآنُ یَقِلُّ خَیرُهُ وَ یَکثُرُ شَرُّهُ وَ یَضِیقُ عَلَی أهلِهِ» یعنی: در خانههایتان زیاد قرآن بخوانید. خانههایی که در آن قرآن خوانده نمی-شود خیرش کم است و شرّش زیاد است و در آن تنگدستی وجود دارد. به همین دلیل است که به ما می-گویند در شبانهروز حد اقل بیست آیه را قرار بدهید. نمیگویم هر سه روز یک ختم قرآن بکنید؛ چون باعث میشود به امورات زندگیتان نرسید. امام زین العابدین علیه السلام هر سه روز یک بار یک ختم قرآن می-کردند؛ ولی یک بار هم صدای همسرشان درنیامد. چون امام شأن همسرش را رعایت میکند. از وقت خودش برای عبادت میزند، نه از وقت زندگیش. شما هم از وقت خودتان بزنید. وقت خود شما، وقت خواب شماست. از خوابتان بزنید.
یکی از چیزهایی که بسیار آسان است و همه شما آن را بلد هستید و فقر را از بین میبرد را از قول رسول الله نقل میکنم: «مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ حِينَ يَدْخُلُ مَنْزِلَهُ نَفَتِ الْفَقْرَ عَنْ أَهْلِ ذَلِكَ الْمَنْزِلِ وَ الْجِيرَانِ» یعنی: هر کس سوره توحید را در هنگام ورود به منزل بخواند، فقر از اهل آن خانه و همسایههای آن دور میشود.
یکی دیگر از عوامل جلب روزی این است که بین الطلوعین یعنی از اذان صبح تا طلوع آفتاب بیدار باشید. حسین بن مسلم میگوید: شرفیاب محضر حضرت باقر شدم و به حضرت گفتم: «إِنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ النَّوْمَ بَعْدَ الْفَجْرِ مَكْرُوهٌ لِأَنَّ الْأَرْزَاقَ تُقَسَّمُ فِي ذَلِكَ الْوَقْتِ» یعنی: مردم میگویند خواب بعد از اذان صبح مکروه و ناشایست است. دلیلش هم این است که روزی را در آن زمان تقسیم میکنند. حضرت فرمود: «الْأَرْزَاقُ مَوْظُوفَةٌ مَقْسُومَةٌ وَ لِلَّهِ فَضْلٌ يَقْسِمُهُ مِنْ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ: ﴿وَ سْئَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ﴾. ثُمَّ قَالَ: وَ ذِكْرُ اللهِ بَعْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ أَبْلَغُ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ مِنَ الضَّرْبِ فِي الْأَرْضِ» یعنی: روزیها معین است و تقسیم شده است. معلوم است هر کسی چقدر مصرف دارد. ولی خداوند یک بخششی دارد. این همان مائده آسمانی است. ساعت این بخشش، از اذان صبح است تا طلوع آفتاب. اگر وقت دکتر داشته باشیم دو ساعت زودتر به مطلب میرویم. چرا وقتی روزی را میخواهید زودتر حاضر نمیشوید؟ بعد حضرت میفرماید: این همان فرمایش حضرت حق است که فرمود: از فضل خدا بخواهید. این فضل خدا در آن زمان مشخص تقسیم میشود که ما خواب هستیم. بعد حضرت میفرماید: تأثیر ذکر خداوند در این ساعت از جستجوی روزی در زمین، بیشتر است.
یک مثالی میزدم و میگفتم خانم خانم غذا را پخته و در آشپزخانه گذاشته است. شما باید بروید و آن را بیاورید. این غذا را نمیشود کم و زیاد کرد یا تغییر داد؛ ولی میتوان کاری کرد که در خانه را بزنند و برای شما غذای نذری بیاورند. برادرها! قرآن خواندهاید ولی توجه نکردهاید. مریم عذراء، نه پیامبر است نه امام و نه حضرت زهراست. هیچکدام از این سه نیست؛ ولی از آسمان برای او مائده میآمد. این امور میتواند برای شما مائده آسمانی بیاورد.
یکی از عواملی که باعث زیادی روزی میشود دعا برای اهل ایمان است. «دُعَاءُ الْمُؤْمِنِ لِلْمُؤْمِنِ يَدْفَعُ عَنْهُ الْبَلَاءَ وَ يُدِرُّ عَلَيْهِ الرِّزْقَ» یعنی: دعای مؤمن برای مؤمن، بلا را برطرف و روزی را زیاد میکند. بلا با حادثه تفاوت دارد. بلا یعنی امتحان. خداوند با صدقه، هفتاد امتحان را نمیگیرد. در حقیقت هفتاد پوئن می-دهد، نه اینکه اگر من دعا کردم حادثه پیش نمیآید.
چطور باید دعا کرد؟ حفص ابن عمران بجلی میگوید: «شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللهِ حَالِي وَ انْتِشَارَ أَمْرِي عَلَيَّ» یعنی: خدمت حضرت صادق علیه السلام گلایه کردم. احوالم را گفتم. گفتم آنطور که دوست دارم نیست و اوضاع بسیار سخت است. حضرت فرمود: «إِذَا قَدِمْتَ الْكُوفَةَ فَبِعْ وِسَادَةً مِنْ بَيْتِكَ بِعَشَرَةِ دَرَاهِمَ وَ ادْعُ إِخْوَانَكَ وَ أَعِدَّ لَهُمْ طَعَاماً وَ سَلْهُمْ يَدْعُونَ اللهَ لَكَ» یعنی: هر وقت به شهر خودت یعنی کوفه رفتی، حتی اگر شده یکی از ناچیزترین کالاهای زندگیت مانند رختخواب را به ده درهم بفروش. برادران دینیت را دعوت کن. طعامی برای آنها مهیا کن. به آنها بگو در حق تو دعا کنند. بیمایه نباشد. ناهار بده و بگو برای تو دعا کنند. ناهار باید مفصل باشد؟ نخیر. یک ناهار ده درهمی باشد. یک عصرانه باشد. حفص بن عمران میگوید: «فَفَعَلْتُ...وَ اتَّخَذْتُ طَعَاماً كَمَا أَمَرَنِي وَ سَأَلْتُهُمْ أَنْ يَدْعُوا اللهَ لِي...فَوَ اللهِ مَا مَكَثْتُ إِلَّا قَلِيلًا...» یعنی: من این کار را انجام دادم. غذایی مهیا کردم. از آنها خواستم که برایم دعا کنند. طولی نکشید که مشکلاتم حل شد. یک پولی برای او زنده شد که فکرش را هم نمیکرد.
یکی از اموری که در باب دعای رزق، مؤثر است دعا برای برادر ایمانی است آن هم در جایی که حضور ندارند. مکرراً از مقابل بیمارستان رد شدهاید. تا به حال برای بیمارها دعا کردهاید؟ این کار زندگی را گشایش میدهد. از جلوی کلانتری که رد میشوید در حق مردم دعا کنید.