بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِجاهلیّتدین اسلام با جامعیتی که دارد خط بطلانی بر جاهلیت است. جاهلیت را بر اساس آیات قرآن و تفسیری که بیان می‌شود این است: اختصاص به یک جامعه در یک موقعیت جغرافیایی خاص و یا یک زمان خاص ندارد؛ چون جاهلیت یعنی امتی که به دور از تعالیم وحیانی آسمانی است. این ویژگی در آن مقطع در سرزمین حجاز بوده است؛ اما اختصاص به ...
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِوقتی به آیات قرآن مراجعه می‌کنیم در باب هدف خلقت انسان با سه بیان مواجه می‌شویم:بیان اول: در سوره مبارکه ذاریات آیه 56 می‌فرماید: "وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ؛ من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند (و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند)!" بیان اول در هدف ...
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِیکی از قوانینی که حضرت حق برای اداره نظام خلقت به کار می‌گیرد که هم لَا یَتَغَیَّرُ است و هم لَا یَتَبَدَّلُ است، سنت آزمون است. امتحان و آزمون امت اسلامی به چیست؟سنّت امتحان در امت اسلامآیا امت اسلامی هم که امت مرحوم است، امتحان دارد یا ندارد؟ اگر دارد این امتحان چیست؟ پاسخ این است که قطعاً دارد. ما در منابع رواییمان ...
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِعدم شناخت امام علی(ع)حقیقت مطلب در رابطه با امیر المؤمنین علی علیه السلام این است که نمی‌شود ایشان را شناخت. نه فقط عارفاً بحقه که به طور عادی هم نمی‌شود شناخت. این از دو مبدأ قابل درک است:مبدأ اول: پیامبر(ص) فرمودند: "يَا عَلِيُّ مَا عَرَفَ اللهَ إِلَّا أَنَا وَ أَنْتَ، وَ مَا عَرَفَنِي إِلَّا اللهُ وَ أَنْتَ،...
بسم الله الرحمن الرحیمبحثی را که بنا شد در این سال از ماه مبارک رمضان بیان بکنم، پیرامون نفس است. رویکرد بحث، جنبه‌ی فلسفی ندارد و در بحث نفس به دنبال اثبات نفس نیستم، به دنبال تجرّد نفس نیستم، به دنبال اثبات بقاء نفس نیستم، حرکت نفس را نمی‌خواهم مورد بررسی قرار بدهم که تمام این مباحثی که عرض کردم جنبه‌ی فلسفی دارد بسیار دقیق است نه ...
بسم الله الرحمن الرحیمدر جای خودش اثبات شده و ما هم مکرر به مناسبت‌های مختلف این مسأله را متذکر شدیم که انسان حقیقتی است مرکب از دو عنصر، عنصر اول جنبه ناسوتی دارد، مُلکی دارد، جسم اوست، مادّی است، بدن اوست همین گوشت و پوست و خون و رگ و استخوان است و یک عنصری هم دارد عنصر ملکوتی، معنوی، مجرّد که این حقیقت را به اعتبارات مختلف، اسامی مختلف برای ...
بسم الله الرحمن الرحیمبحث ما در نفس به عنوان یکی از موانع رسیدن به نتیجه در سلوک معنوی و سیر روحانی. بنابراین شناخت نفس لازم است. یکی از اطلاعاتی که ما باید پیرامون نفس داشته باشیم شناخت مراتب نفس است. مراتب نفس هم از نظر عرفا و هم از نظر حکماء و هم از نظر دین قابل بحث است. برای نفس 7 مرتبه را تصویر کرده‌اند، منتها هر یک از آقایان اسمی را برایش ...
بسم الله الرحمن الرحیمنفس لوامه، لوامه لغتاً یعنی حالت ملامت‌گری، سرزنش کردن. چه وقت این نفس در این مرتبه فعال می‌شود؟ زمانی که چند تا چیز پشت سر هم اتفاق بیافتد 1ـ انسان در سیر مراتب نفسانی از دشمن بودن نفسش غافل نشود، بداند (أعدی عَدوک) نفس است. 2ـ دومین دانشی که باید داشته باشد این است که بداند نفس با تمام چموشی که دارد قابل اصلاح است،...
بسم الله الرحمن الرحیمدر جلسه گذشته در موضوع نفس این مسأله را بیان کردم که پایین‌ترین مرتبه نفس انسانی نفس مسوله است و عالی‌ترین مرتبه از نفس انسان نفس مرضیه است. همگان در نفس مسوله هستیم اما اوحدی از انسان‌ها در نفس مرضیه قرار دارند. بر این اساس یک مقایسه‌ای می‌کنیم بین دو موجود ذی شعورِ تکلیفی، چون از نظر ما همه موجودات ذی ...
بسم الله الرحمن الرحیمما دو نوع انسان داریم یکی انسان‌های عرفی است. انسان‌های عرفی همین‌هایی هستند که عموم مردم آنها را انسان می‌دانند و وقتی هم می‌گویی چرا انسان هستند؟ می‌گوید: حیوان نیستند دیگر یعنی مثلاً فرض کنید ببر نیست، پلنگ نیست یعنی گونه‌ای در مقابل سایر گونه‌های حیوانی. ولی یک انسان هم داریم انسان عرفانی،...
بسم الله الرحمن الرحیمنکته‌ای را که باید عرض کنم این است یک کسی از عزیزان سؤال کرد حالا ما مشکلات‌مان را از کجا بشناسیم؟ از کجا بفهمیم که دچار مثلاً کدام بیماری اخلاقی هستیم؟ اخلاق یک علم است، مِن عندی نیست، ذوق نیست، علم است. هر علمی را آدم باید برود پیش استاد، هیچ راهی هم ندارد، هر علمی را آدم باید برود پیش استادش منتها خُب جلساتی که ما ...
بسم الله الرحمن الرحیمبعد از این که اصطلاحات عام را در مباحث سلوک عرض کردم واژه تخلیه، تحلیه و تجلیه، نوبت به حدیثی از ساحت مقدس پیغمبر و امیرالمؤمنین در زمینه معرفی نفس می‌رسد این دو شخصیت نفس را برای ما معرفی می‌کنند، حدیث اول از ساحت مقدس رسول گرامی، پیامبر می‌فرماید که: (أعدی عدوکَ نَفْسُکَ التی بَیْنَ جَنْبَیْک؛ "سر سخت‌ترین،...
بسم الله الرحمن الرحیمنکته‌ای که امروز می‌خواهم بگویم که سومین شکل در واقع دشمنی نفس است بیان این است که نفس جایگاه شر و بدی است، اصلاً از نفس خوبی در نمی‌‌آید. ببینید این اختصاص به نفس اماره هم ندارد، شما اگر در مقام نفس مطمئنه هم که باشی باز آن کارش چیست؟ کارش شر است مگر این که شما مراقبت بکنی. کسانی که در مقام نفس اماره قرار ...
بسم الله الرحمن الرحیمو بعد بحثی را که در ایام داشتیم پیرامون نفس بود رسید به این مبحث که بیان کردیم نحوه دشمنی نفس را، نفس در همه‌ی مراتبش دشمن است و لو نفس مطمئنه باشد، دلیلش هم همین ادعیه‌ای است که ما داریم و مشهورترین آن (إلهی لاتَکِلْنی إلی نَفْسی طَرْفَةَ عَیْنٍ أبداً؛ "پروردگار من، مرا لحظه ای اگرچه به اندازه یک چشم برهم زدن باشد به ...
بسم الله الرحمن الرحیمدر جلسه گذشته من توانستم به 8 روش از دشمنی‌های نفس اشاره کنم. دو نکته را توضیح بدهم و آن این که شاید خلطی برای برخی وجود آمد، 1ـ این که ما گفتیم نفس از پایین مرتبه‌اش به نام نفس مسوله تا عالی‌ترین درجه‌اش به نام نفس مطمئنه دشمن است برخی گفتند: این که خُب نفس مطمئنه سیدالشهداست حالا برای او هم دشمنی وجود دارد ...
بسم الله الرحمن الرحیمیک بحثی مطرح شد ما مجبوریم که این جواب را بدهیم ما هر وقت این بحث را مطرح می‌کنیم از جایی که همه مردم خوب گوش می‌کنند، هر دفعه این سؤال را می‌کنند، یک دفعه و برای همیشه باید این مسأله حل بشود حالا شاید مستمعین متفاوت هستند ولی من مجبورم دوباره این توضیح را بدهم و آن اینکه مرتبه‌ی اسلام با مرتبه‌ی ایمان ...
بسم الله الرحمن الرحیمعرض کردیم که جایگاه ایمان قلب انسان است آیاتش را هم خواندیم یکی از آن آیات که دوباره تکرار می‌کنیم در سوره مبارکه حجرات آیه 14 (قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا؛ "عربهای بادیه‌نشین گفتند: «ایمان آورده‌ایم» بگو: «شما ایمان نیاورده‌اید") یعنی اعراب بادیه نشین آمدند خدمت رسول گرامی ...
بسم الله الرحمن الرحیمبحث ما در مسأله تهذیب نفس رسید به اینجا که این مهار نفس چگونه انجام می‌شود، کنترل نفس به چه شکلی انجام می‌شود. عرض کردم مقدمتاً باید 4 چیز را ما علم به آن داشته باشیم، علم می‌دانید چیست؟ آدم اگر به چیزی علم داشته باشد، به نتیجه‌اش یقین داشته باشد نفیاً و اثباتاً آن را انجام نمی‌دهد، اگر شما دست به آتش ...
بسم الله الرحمن الرحیمبحث ما در سلسله مباحث نفس به شیوه کنترل نفس کشید، در سلوک عملی آن شیوه‌ای که نفس را کنترل می‌کند اسم آن را می‌گذارند ریاضت. کسانی که ریاضتهایی را معرفی می‌کنند برای مبادرت ورزیدن به آن، هم از نظر اینکه این ریاضت چه باشد و هم از نظر اینکه این ریاضت به چه قصدی باشد با هم متفاوت هستند، ولی کلاً به 2 بخش تقسیم ...
بسم الله الرحمن الرحیمما در مراحل تهذیب بحثمان را مطرح کردیم. گام اول در مراحل تهذیب بحث مشارطه است، عرض کردیم که مشارطه از ماده شَرَطَ به معنای شرط بستن، عهد کردن برای انجام کاری یا ترک کاری، از این ریشه در قرآن هیچ نیامده است اما هم معنای این ریشه در قرآن به معنای عهد آمده، معاهده، معاهداتی که در متون دینی ما هست خاصه در قرآن برخی از آنها معاهدات ...
